ความเจริญที่มากับรถไฟ

เมื่อรถไฟเข้ามา ทุกอย่างก็ไหลเข้ามามากมาย เช่น ภาพยนตร์ ,เวชภัณฑ์, โรงภาพยนตร์, ตลาดรถไฟ กาดเก๊าจาว ,รถม้า, สะพานรัษฎาภิเศก , งานฤดูหนาว, เทศบาลเมืองลำปาง, เครื่องบิน สนามบิน, ธนาคารแห่งแรกในลำปาง ,โรงเรียนจีน , การแต่งการ ,ความคึกครื้นที่กรุงเทพมีแบบไหน ลำปางก็มีแบบนั้น

กบฏเงี้ยว

การจักการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาลของรัฐบาลสยาม ได้สร้างความไม่พอใจให้กับเจ้านายและราษฎรล้านนาที่ต้องสูญเสียอำนาจและผลประโยชน์รวมไปถึงป่าไม้ ที่ต้องถูกยึดไปเป็นของรัฐบาลสยาม และการดูหมิ่นความพื้นเมือง รวมถึงการเข้มงวดกับคนไทใหญ่หรือเงี้ยวซึ่งเป็นคนในบังคับอังกฤษ โดยรัฐบาลสยามห้ามไม่ให้คนบงคับอังกฤษมีกรรมสิทธิ์ในพื้นที่และการตัดไม้ไปสร้างบ้านเรือน รวมไปถึงตลอดการเดินทางต้องมีหนังสือเดินทางโดยให้คนไทยรับรองให้ทุกครั้ง จึงเกิดการไม่พอใจกับคนในกลุ่มน้อย จึงมาการกบฏเงี้ยวขึ้นในเมืองแพร่ ในปี พ.ศ. ๒๔๔๕ ภายใต้การสนับสนุนของเจ้านายเมืองแพร่และขยายต่อไปทั่วดินแดนล้านนา รวมถึงในลำปาง เหตุการณ์ลุกลามขึ้น รัฐบาลสยามต้องส่งกองกำลังขึ้นไปปราบปราม

อุปกรณ์ในการทำไม้

ในการทำไม้สมัยก่อนนั้นจะใช้แรงงานคนเป็นส่วนใหญ่ ดังนั้นจึงมีการใช้เครื่องมือเพื่อช่วยในการจัดการการทำไม้ให้ง่ายที่สุด โดยอาศัยเครื่องมือเช่น เลื่อยมือ ขวานสั้น ขวานยาว และแบบเหล็กตีตราไม้ทำทะเบียนเพื่อที่ได้ตรวจทานได้ง่าย

การสัมปทานป่าไม้

ธุรกิจการทำป่าไม้เริ่มขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2433 หลังอังกฤษยึดหัวเมืองมอญจากพม่าแล้วได้ขยายเข้ามาสู่ล้านนา ความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรป่าไม้ในบริเวณนี้ดึงดูดให้คนอังกฤษและคนในบังคับอังกฤษเดินทางเข้ามาเป็นจำนวนมาก ระยะแรกการทำป่าไม้ไม่ผิดกฎหมายแน่นอนเพราะป่าไม้ยังไม่ใช่ทรัพยากรที่มีค่าในเชิงธุรกิจ การอนุญาตให้เข้ามาทำไม้จึงขึ้นอยู่กับเจ้านาย ต่อมามีปัญหาการอนุญาตให้ทำป่าไม้ซ้อนพื้นที่กัน จนเกิดการฟ้องร้องถึงรัฐบาลสยามที่กรุงเทพ จึงเกิดเป็นข้อตกตกลงที่ชัดเจนว่า “สนธิสัญญาที่เชียงใหม่”

ชาวอเมริกา

ชาวอเมริกันกลุ่มแรกที่เข้าอยู่ในเมืองลำปางคือมิชชันนารีคณะเพรสไบทีเรียน ที่เข้ามาเผยแพร่คริสต์ศาสนา นิกายโปแตสแตนต์ มีศาสนาจารย์ แดเนียล แมคกิลวารี และศาสนาจารย์โจนาธาน วิลสัน เป็นผ็มีบทบาทสำคัญในระยะแรกโดยได้ตั้งคริสตจักรที่ 1 ลำปาง ในปีพ.ศ.2423 มิชชันนารีอเมริกาที่มาเผยแพร่ศาสนาได้วางรากฐานทางการศึกษาและการพยาบาลในลำปางไว้อย่างมาก มีโบสถ์คริสต์ โรงเรียนและโรงพยาบาลในความดูแลของคริสตจักรเกิดขึ้นหลายแห่งในย่านฝั่งตะวันตกของสะพานรัษฎาภิเศก ซึ่งต่อมากลายเป็นโบสถ์ฟลีสัน เมโมเรียล โรงเรียนวิชานารี โรงเรียนเคนเน็ตแมคเคนซี และโรงพยาบาลแวนแซนวูร์ดในปัจจุบัน

ชาวล้านนา

ด้วยพื้นฐานเอื้ออารีของคนล้านนา คนพื้นเมืองลำปางซึ่งส่วนใหญ่เป็นชาวไร่ชาวนาและค้าขายทั่วไป ได้เปิดรับการเข้ามาของผู้มาทีหลังด้วยมิตรไมตรี แม้มีความแตกต่างทางวัฒนธรรม แต่ในที่สุดก็ผสมผสานกันได้อย่างกลมกลืน เรียนรู้วิถีชีวิต การทำมาหากิน ภาษา ประเพณีความเชื่อจากกันและกัน เกิดการแต่งงานข้ามชาติพันธุ์ โดยเฉพาพะกลุ่มจีนที่อพยพเข้ามาและลงหลักปักฐานกับสาวชาวพื้นเมือง

ชาวจีน

คนจีนเข้ามาในลำปางในช่วงที่มีการค้าขายทางน้ำโดยเดินทางมาพร้อมกับเรือสินค้า คนจีนรุ่นแรกที่เข้ามาเมืองลำปางคือจีนไหหลำ ถัดมาเป็นจีนแคะ และกลุ่มอื่นๆ เมื่อการคมนาคมเริ่มเจริญขึ่นมีคนจีนโพ้นทะเลจากแผ่นดินใหญ่เข้ามาในดินแดนไทยอีกเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะจีนแต้จิ๋ว กลุ่นคนจีนที่เข้ามาทำการค้าขายที่ลำปางส่วนมากเข้ามาอยู่บริเวณตลาดจีนหรือกาดกองต้า

ชาวขมุ

ชาวขมุ กำมุหรือขมุ เป็นชนกลุ่มน้อยในประเทศเพื่อนบ้านที่เข้ามาเป็นแรงงานทำไม้ โดยเข้ามาเป็นลูกจ้างของบริษัทธุรกิจป่าไม้ของต่างประเทศ มีนายหน้าพามาเป็นกลุ่ม ส่วนใหญ่มักมีสัญญาเป็นรายปีและจะกลับถิ่นฐานเดิมเมื่อหมดสัญญา พวกกำมุหรือขมุมีความอดทนต่อความยากลำบากสูงจึงเหมาะแก่การทำป่าไม้และที่สำคัญมีค่าแรงถูกกว่าคนกลุ่มอื่น

ชาวไทใหญ่

คนไทใหญ่หรือเงี้ยวได้เข้ามาทำงานเป็นลูกจ้างของบริษัทธุรกิจป่าไม้ของอังกฤษเช่นเดียวกับกลุ่มชาวพม่าและคนในบังคับอังกฤษกลุ่มอื่น ต่อมาบางคนก็ได้รับการแบ่งงานไปทำธุรกิจป่าไม้เองและสะสมทุนของตนเองกลายเป็นผู้มีฐานะ ชาวไทใหญ่มีชุมชนของตนเองอยู่บริเวณบ้านปป่าขามและได้สร้างวัดศิลปกรรมแบบไทใหญ่ขึ้นหลายแห่งเช่น วัดม่อนปู่ยักษ์, วัดม่อนจำศีล เป็นต้น

ชาวพม่า

ชาวพม่าซึ่งเป็นคนในบังคับอังกฤษได้เข้ามาลำปางพร้อมกับบริษัทธุรกิจป่าไม้ โดยมาทำงานเป็นลูกจ้างด้วยความขยันขันแข็ง ต่อมาชาวพม่าหลายคนได้รับการแบ่งงานในการทำป่าไม้จากบริษัทไปทำเองและสะสมทุนมากขึ้นจนสามารถสร้างฐานะกลายมาเป็น “พ่อเลี้ยงไม้” คนสำคัญของลำปางเช่น พ่อเลี้ยงหม่องจันโอง ต้นสกุลจันทรวิโรจน์ ผู้สร้างบ้านเสานัก, พ่อเลี้ยงหม่องส่วยอัตถ์ ต้นสกุลสุวรรณอัตถ์ เป็นต้น เกิดชุมชนของชาวพม่าขึ้นที่บริเวณย่านท่ามะโอ และเกิดการสร้างวัดพม่าที่มีศิลปกรรมพม่าขึ้นหลายแห่ง เช่น วัดศรีชุม, วัดศรีรองเมือง, วัดป่าฝาง, มณฑปวัดพระแก้วดอนเต้า เป็นต้น จนชาวลำปางได้ชื่อว่าเป็นเมืองที่มีวัดพม่ามากที่สุดในประเทศ

ชาวอังกฤษ

ในช่วงเวลานั้นภาคเหนือของประเทศสยามมีป่าไม้อุดมสมบูรณ์จึงมีบริษัทธุรกิจป่าไม้จากต่างประเทศหลายแห่งเข้ามาขอสัมปทานทำไม้ในล้านนาและลำปาง ในจำนวนนั้นมีชาวอังกฤษและคนในบังคับอังกฤษประกอบด้วย ลูกจ้างที่เป็นชาวพม่า มอญ ไทใหญ่ ที่มีความชำนาญในการทำป่าไม้ มีบริษัทธุรกิจป่าไม้ของอังกฤษในลำปางถึง 4 บริษัท คือ บริษัทบริติชบอร์เนียว จำกัด, บริษัทบอมเบย์เบอร์มา จำกัด, บริษัทสยามฟอเรสต์ จำกัด, และบริษัทแอล ที เลโอโนเวนส์ บริษัทเหล่านี้มีทุนและอิทธิพลทางการเมืองอย่างมาก ถึงขนาดมีการตั้งสถานกงศุลอังกฤษประจำนครลำปางเพื่อคอยดูแลผลประโยชน์จากการทำป่าไม้และช่วยเหลือคนอังกฤษและคนในบังคับอังกฤษ

ชุดข้อมูลชุมชนนานาชาติ

ชุมชนนานาชาติ ย้อนไปสมัยก่อน ลำปางมีความคึกคักไปด้วยผู้คนหลากหลายเชื้อชาติ ทั้งอังกฤษ พม่า มอญ ไทใหญ่ กำมุ(ขมุ) จีน อินเดีย และคนพื้นเมือง ซึ่งเข้ามารทำการติดต่อค้าขายทั้งทางน้ำและทางบก และทำธุรกิจป่าไม้อย่างคึกคัก ขณะนั้นมีศุนกลางการค้าที่ตลาดท่าจีนหรือกาดกองต้า นอกจากนั้นยังมีพวกมัชชันนารีอเมริกาที่เข้ามาเผยศาสนาอีกด้วย

ตุ๊กตาคิวปิดไม้แกะสลัก

ทำไมคิวปิดมาอยู่ที่นี่? ในมณฑปแบบพม่าของวัดพระแก้วดอนเต้าสุชาดารามในเมืองลำปาง ปรากฏหุ่นไม้แกะสลักเป็นรูป “คิวปิด” หรือเทพแห่งความรักของชาวตะวันตกประดับอยู่บนเพดาน ลวดลายเป็นศิลปะแบบพม่าผสมผสานกับศิลปะยุโรปสมัยวิคตอเรีย คิวปิดนี้คงสร้างขึ้นพร้อมมณฑปเมื่อกว่าร้อยปีมาแล้ว แต่สงสัยหรือไม่ ทำไมคิวปิดจึงมาอยู่ในขมณฑปแบบพม่า แล้วทำไมมณฑปแบบพม่าจึงมาอยู่ในเมืองลำปาง?