จ๊อสำหรับชามไก่

จ๊อ หรือ หีบดิน คือ อุปกรณ์ที่ใช้บรรจุและครอบชามไก่ ไม่ให้โดนเปลวไฟและขี้เถ้าจากไม้เชื้อเพลิงขณะเผาในเตามังกร ลักษณะถาดเป็นทรงกลม มีช่องว่างระหว่างแถวเพื่อให้ความร้อนสามารถซอกซอนผ่านไปทั่วทุกแถวได้ดี ซึ่งจ๊อจะสามารถใช้งานซ้ำได้ประมาณ 3 - 5 รอบ ก็จะเริ่มผุและแตก ไม่สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้อีก ดินที่นำมาทำจ๊อ คือ ดินทนไฟที่มาจากอำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง เดิมต้องปั้นด้วยมือแต่ต่อมาใช้เครื่องจักรในการปั๊มขึ้นรูปเพื่อให้รวดเร็วและแข็งแรง มีลักษณะเป็นถาดกลม จ๊อมีสีน้ำตาลเข้ม และมีสนิมเกาะ ซึ่งเกิดจากในดินเหนียวที่ใช้ปั้นจ๊อมีส่วนผสมของแร่สนิมและเหล็ก

แป้นหมุนปั้นชามไก่โบราณ

การปั้นชามไก่แบบโบราณ ซึ่งแต่ก่อนนั้นยังไม่มีไฟฟ้าใช้จึงใช้ล้อจักรยานพอกด้วยปูนพลาสเตอร์ให้หนาเพื่อที่จะให้มีแรงเหวี่ยง การปั้นเริ่มจากการใส่พิมพ์ลงไปในแป้นหมุนแล้วทำดินให้เป็นแผ่นเหมือนโรตีแล้ววางลงในแม่พิมพ์จากนั้นใช้ไม้แบบโค้ง เรียกว่า ไม้ไกด์ จุ่มน้ำแล้วรีดให้ได้ความหนาตามที่ต้องการ จากนั้นตัดปากเอาดินส่วนที่เกินออก ทิ้งไว้ให้หมาดเพื่อจะนำมาต่อขาชาม ด้วยการขูดก้นชามด้านนอกให้เป็นรอเพื่อจะให้ขายึดกับตัวถ้วยได้ดียิ่งขึ้น จากนั้นปั้นขาชามเป็นเส้นแล้วนำมาขดติดกับก้นถ้วย ใช้ผ้าชุบน้ำรีดขาถ้วยให้กลมและสูงมากพอเสร็จแล้วผึ่งไว้ให้แห้ง กำลังการผลิตต่อคนทำได้วันละประมาณ 30 ใบ แต่หากมีออร์เดอร์มากก็จะใช้คนสองคน โดยคนหนึ่งมีหน้าที่เหวี่ยงแป้นอีกคนเป็นคนปั้นก็จะเร็วขึ้นมากกว่าสองเท่า

เตามังกรโบราณ

สร้างประมาณ พ.ศ. 2507 เป็นเตาโบราณ สร้างเมื่อปี พ.ศ. 2507 เสร็จปี พ.ศ. 2508 ใช้ดินคันนา ดินจอมปลวก