การเกิด

การเกิดมักสัมพันธ์โดยตรงกับข้อห้ามต่างๆ ที่เชื่อมโยงจากแม่สู่เด็กที่อยู่ในครรภ์ ดังนั้น คติความเชื่อเกี่ยวกับประเพณีการเกิดของชาวภูไทจึงให้ความสำคัญเรื่องข้อห้าม กล่าวคือ หลังจากที่แม่คลอดลูกและกลับมาจากโรงพยาบาล ทางครอบครัวและชาวบ้านใกล้เคียงจะมาช่วยกันทำตูบสำหรับให้แม่อยู่ไฟ จากนั้นญาติพี่น้องจะเชิญหมอปล่องมาทำพิธีไล่ผีบริเวณตูบนั้น มีการล้อมสายสิญจน์และให้สวมคอแม่ด้วย ส่วนเด็กจะวางอยู่ด้านข้างแม่ พร้อมกับมีเข็มและหนังสือวางอยู่และข้างล่าง เพราะเชื่อว่าจะทำให้เด็กเป็นคนฉลาดหลักแหลมและขยันขันแข็ง หลังจากนั้นจะมีพิธีผูกข้อมือเพื่ออวยพรให้กับเด็ก ปัจจุบันประเพณีเกี่ยวกับการเกิดของชาวภูไทได้เปลี่ยนแปลงไปมาก พ่อแม่นิยมฝากครรภ์กับทางโรงพยาบาลและคลอดที่โรงพยาบาล ทำให้การคลอดโดยธรรมชาติไม่มีให้พบเห็นในพื้นที่วิจัย เพราะการคลอดโดยธรรมชาติจะอันตรายมากกว่าการคลอดด้วยการแพทย์สมัยใหม่ ยังคงเหลือเพียงการอยู่ไฟหลังจากทำคลอดแล้วเท่านั้น ส่วนผู้ที่ทำหน้าที่จัดยาสมุนไพรให้กับแม่ของเด็กคือ ผู้เฒ่าผู้แก่ที่มีประสบการณ์ในการอยู่ไฟมาก่อน ส่วนพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับการเกิดยังคงเหลือเพียงการผูกข้อมือหลังจากอยู่ไฟเสร็จแล้วเท่านั้น ไม่พบว่ามีการนำเด็กใส่กระด้งแล้วนำอุปกรณ์ต่างๆ มาทำพิธีเหมือนสมัยก่อน (เจษฎ์ศิริ เถื่อนมูลละ, 2553)