กระดองเต่าตักข้าวสาร
รายละเอียด
กระดองเต่าข้าวสาร เป็นภาชนะที่ชาวไทญ้อบ้านโพน อำเภอท่าอุเทน จังหวัดนครพนม ใช้ในการตักข้าวเปลือกไปตำ โดยคนโบราณท่านว่าไม่จำเป็นไม่ควรใช้กระบุงหรือภาชนะอย่างอื่นตักข้าว จะทำให้ขวัญข้าวหนี แต่จะใช้ “อองเต่า” (คือกระดองเต่าที่ตัวตายไปแล้ว) เป็นภาชนะตักข้าวเปลือกจากยุ้ง ใส่กระบุง เมื่อจะนำข้าวออกไปตำไปสี โดยคนโบราณจะมีวันจกข้าว คือวันที่ขึ้นไปตักข้าวเปลือกออกจาก ยุ้งฉาง เพื่อนำไปตำให้เป็นข้าวสารโดยใช้อองเต่า โดยทั่วไปจะห้ามตำข้าวในวันพระ นอกจากนั้นคนโบราณยังมีตำราดูฤกษ์ดูวัน เรียกว่า “ต๋ารางวันจกข้าว” และ “วันผีช่วยกิน” ถ้าจกไม่ดูตำราก่อน เมื่อไปถูกหรือตรงกับวันที่ห้ามจกข้าวแล้ว เชื่อว่าจะทำให้ข้าวในยุ้งนั้นหมดเร็วกว่าปกติ
กระดองเต่าข้าวสาร หรือ อองเต่า ยังเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านแบบดั้งเดิมโดยกระดองเต่านั้นสามารถป้องกันมอดที่จะมากัดกินข้าวสารได้ กระดองเต่าข้าวสาร หรือ อองเต่า ใช้ในการชั่งตวงวัดปริมาณในการตักข้าวเปลือกก่อนนำมาหุงข้าว โดยสมัยก่อนจะถามว่า ต้องหุงข้าวกี่เต่า
กระดองเต่าตักข้าวสาร นอกจากจะเป็นภาชนะที่ใช้ในการตักข้าวแล้ว เต่าถือเป็นสัตว์มงคล ในอีกนัยหนึ่งกระดองเต่ายังหมายถึงความอุดมสมบูรณ์ เป็นสัตว์ที่ใช้ชีวิตด้วยความเนิบช้า เปรียบเสมือนคติในการใช้ชีวิตของคนในชุมชนบ้านโพนที่ใช้ชีวิตพึ่งพากับธรรมชาติด้วยความสงบ