กี่ทอผ้า

รายละเอียด

  
  
กี่ทอผ้า หรือ หูกทอผ้า คือ เครื่องมือสำหรับใช้ทอผ้า  เป็นเครื่องมือที่พัฒนาจากการทอผ้าด้วยฟืมเล็กๆ ผูกด้วยเส้นยืนกับต้นไม้หรือเสาเรือนมาเป็นกี่ทอผ้า  กี่เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการทอผ้าผืนมีสองชนิดคือ                   กี่ตั้ง และกี่กระตุก กี่ตั้งเป็นโครงสร้างไม้สี่เหลี่ยมผืนผ้า ประกอบด้วย
แม่กี่ คือโครงสี่เหลี่ยมที่รับน้ำหนักหูกด้านล่างประกอบด้วยไม้เนื้อแข็งสี่ชิ้นตีประกบหรือเข้า
ประกบเป็นโครงสี่เหลี่ยม 
เสากี่ เป็นเสากี่ต้นเชื่อมรับโครงสี่เหลี่ยมด้านล่างที่เรียกว่าแม่กี่และโครงสี่เหลี่ยมตอนบน
คือขือคานทำจากไม้เนื้อแข็ง 
คานและขื่อ เป็นโครงไม้สี่เหลี่ยมด้านบน คานด้านยาวขนาดประมาณ 2.50-3.00 เมตร 
ส่วนขื่อด้านกว้างขนาดประมาณ 2.50 ม. ทำหน้าที่รับน้ำหนักหูกทอผ้าด้วยเชือกโยง
กระดานกี่ เป็นแผ่นไม้ที่ตียึดกับต้นเสาสำหรับนั่งทอผ้า และวางเครื่องมือเครื่องใช้ ทำจากไม้เนื้อแข็ง
ไม้กำพั่น เป็นไม้ขนาดยาว 2.50 เมตร วางบนหลักหัวข่าสำหรับขึงด้ายหรือเส้นไหมเส้นยืน
เพื่อทอประสานกับเส้นพุ่ง
ส่วนกี่กระตุกเป็นกี่ทอผ้าแบบใหม่ที่ทำให้ทอผ้าได้รวดเร็วขึ้นแม้จะขาดความประณีตไป                   
การทอผ้าเพื่อใช้ในครอบครัวนั้นเป็นหน้าที่ของผู้หญิงคือ แม่และลูกสาว ผ้าที่ทอของขาวไทญ้อ              บ้านโพน  ได้แก่ ผ้าฝ้าย ผ้ามัดหมี่ ผ้าย้อมสีไม้มงคล เป็นต้น ผ้าเหล่านี้มีประโยชน์ใช้สอยที่หลากหลายคือ       นำมาตัดเย็บเป็นเสื้อผ้า เป็นผ้าซิ่น เป็นโสร่ง เป็นผ้าเบี่ยง เป็นผ้าขาวม้า เป็นผ้าห่มและเป็นปลอกหมอน ฯลฯ ซึ่งกี่ทอผ้า หรือ หูกทอผ้านี้เป็นอุปกรณ์ที่กลุ่มทอผ้าและย้อมเปลือกไม้มงคลบ้านโพน ยังคงอนุรักษ์และสืบสานเครื่องมือดั้งเดิมนี้ในการเป็นส่วนหนึ่งในการสร้างสรรค์การทอผ้าของชุมชนอย่างยั่งยืน 
 

กี่ทอผ้าเป็นเครื่องมือที่ใช้ในการทอผ้า มี 2 ประเภท คือ กี่ตั้งและกี่กระตุก พัฒนามาจากการทอผ้าโดยผูกด้ายเส้นยืนกับต้นไม้หรือเสาเรือน มาเป็นโครงสี่เหลี่ยมเพื่อรับไม้คานหาบที่รับน้ำหนักของฟืมด้วยเชือก และมีสายเชือกโยงไม้ขัดร่องเขาที่หัวท้าย กี่ทอผ้าในภาคอีสานส่วนใหญ่เป็นแบบตั้ง เป็นรูปแบบที่ใช้กันอยู่ทั่วไปในท้องถิ่น นิยมทำจากไม้เนื้อแข็ง