เขากวางอ่อน (ชื่อทั่วไป: เทียนหิน เหยื่อกุรำ)

เขากวางอ่อน เป็นชื่อเรียกของต้นเหยื่อกุรัม (Impatiens mirabilis Hook.f.) ที่ถูกเรียกโดย มานิ “มานิ หรือ มานิค หรือ เซมัง”กลุ่มชาติพันธุ์หนึ่ง ที่ตั้งถิ่นฐานในป่าของประเทศไทยมาอย่างยาวนาน มานิใช้ผืนป่าเป็นบ้าน บ้านที่พวกเขาสามารถย้ายไปได้ทุกที่ในผืนป่า วิถีชีวิตของมานินั้นเรียนรู้และใช้ประโยชน์จากธรรมชาติแต่พอดี ล่าสัตว์แค่พอกินด้วยลูกดอกอาบยาพิษ เรียนรู้สรรพคุณของพืชสมุนไพรเพื่อรักษาโรค เป็นต้น วิถีชีวิตของชาวมานิเริ่มเปลี่ยนไปตามสมัย ปัจจุบันมานิบางกลุ่มออกจากป่าเพื่อรับจ้าง หารายได้ และบางกลุ่มเลือกนำของป่าออกมาขาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งพืชสมุนไพร เขากวางอ่อน ก็เป็นหนึ่งในสมุนไพรที่มานิ นำออกมาขาย บางกลุ่มนำออกไปขายตามตลาดนัดผสมผสานกับสมุนไพรตัวอื่น ๆ เหมือนเป็นยาชุด บางกลุ่มนำออกมาขายหน้าป่าใกล้ ๆ บริเวณทับ (ที่พักของมานิ) เป็นต้นสด ๆ หรือตากแห้ง แต่ไม่ได้จัดเป็นชุด ราคาขึ้นกับชนิดของสมุนไพร และส่วนใหญ่จะมีราคาตั้งแต่ 20-100 บาท อย่างเช่นสมุนไพรเขากวางก่อน หรือเหยื่อกุรัมที่มานินำมาขายนั้น มีสรรพคุณคือดับพิษไข้ ใช้เป็นยาบำรุงร่างกาย ลดอาการอ่อนเพลีย ขับปัสสาวะ สมุนไพรมานิมีขายที่ตลาดนัดทุ่งหว้า ขายโดยพี่รวยแม่ค้าสมุนไพรมานิที่ตอบโต้ภาษาไทยได้ หรือสมุนไพรมานิขายแถวหน้าทับใกล้กับโฮมสเตย์คุณปรีดา ทุ่งหว้า โดยป้าจินกับลุงชา สามารถไปชมแผงและอุดหนุนสมุนไพรจากป่าโดยมานิได้ การรับประทานควรรับประทานอย่างมีวิจารณญาณ หากมีโรคประจำตัวไม่ควรรับประทาน หรือรับประทานตามที่แพทย์สั่ง (อ้างอิง ; 1.https://biodiversity.forest.go.th/index.php?option=com_dofplant&view=showone&id=2357)

ชื่อวิทยาศาสตร์ = Impatiens mirabilis Hook.f.

ชื่อท้องถิ่น = เหยื่อกุรัม (พัทลุง) พญาโม่งหิน (ใต้)

หมายเหตุ = เป็นพืชดอก / ต้น : ไม้ล้มลุก อายุหลายปี ลำต้นอวบน้ำขนาดใหญ่ สูงได้ถึงประมาณ 2 เมตร / ใบ : ใบเดี่ยว ออกหนาแน่นที่ปลายยอด แผ่นใบหนา ใบรูปไข่หรือไข่กลับ ยาว 6-25 เซนติเมตร ปลายใบเรียวแหลม โคนใบรูปลิ่ม ขอบใบหยักมน เส้นแขนงใบมี 10-15 คู่ เรียวสอบเข้าหาปลายใบ มีเส้นย่อยระหว่างเส้นหลัก ก้านใบยาว 3-15 เซนติเมตร / ดอก : ช่อดอกออกตามซอกใบ ยาวได้ประมาณ 35-40 เซนติเมตร แตกช่อย่อยคล้ายช่อซี่ร่ม ก้านดอกย่อย 1-2 เซนติเมตร ใบประดับรูปกลม ปลายเป็นติ่งแหลม ยาวประมาณ 0.5 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงกลีบข้าง 4 กลีบ 2 กลีบนอกกลมแกมรูปไข่ ยาวประมาณ 1 เซนติเมตร ปลายกลีบเป็นติ่ง 2 กลีบในรูปแถบแกมรูปใบหอก ยาวประมาณ 0.2 เซนติเมตร กลีบปากเป็นถุงครึ่งวงกลม กว้างประมาณ 2 เซนติเมตร เดือยยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร โค้งเข้าด้านใน กลีบดอกสีเหลือง กลีบกลางกลมยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร ปลายกลีบเว้าตื้น กลีบปีกยาวประมาณ 3 เซนติเมตร กลีบคู่นอกรูปขอบขนาน กลีบคู่ในกลม / ผล : ผลแบบแคปซูล รูปกระบอง เรียวยาวสู่โคน ยาวประมาณ 2 เซนติเมตร || การกระจายพันธุ์ในประเทศไทย : พบเฉพาะบริเวณคาบสมุทรมลายูตอนบนและภาคใต้ของไทย แถบจังหวัดสุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช กระบี่ ตรัง สตูล พบกระจายห่างๆ บนเขาหินปูน ระดับความสูงประมาณ 100 เมตร || สรรพคุณ/การใช้ประโยชน์ : ใช้เป็นยาบำรุงร่างกาย บรรเทาอาการอ่อนเพลีย ขับปัสสาวะ แก้ไข้ดับพิษ ปลูกเพื่อเป็นไม้ประดับ