พิพิธภัณฑ์คัมภีร์ใบลาน ครูบามหาเถร วัดสูงเม่น

วัดสูงเม่น เดิมเรียกว่า “วัดสุ่งเม้น” มีเรื่องเล่าสืบๆ กันมาว่า แต่เดิมสถานที่ตำบลสูงเม่นเป็นป่าไผ่และทุ่งหญ้า รวมถึงป่าไม้เบญจพันธุ์อุดมสมบูรณ์มาก มี “เม่น” ซึ่งเป็นสัตว์ป่าตระกูลหมูอยู่อาศัยเป็นจำนวนมากและประกอบกับสถานที่เป็นที่ทำเลดีมีหญ้าและท่าน้ำบริบูรณ์ พวกพ่อค้าวาณิชย์และคนเดินทางในสมัยอดีตจึงมักจะมาแวะพักแรมกันในบริเวณดังกล่าว จนเรียกพื้นที่ตำบลนี้ว่า “ป๋างสุ่งเม้น” การที่พวกสัตว์และ “เม่น” อาศัยอยู่รวมกันมากหรือมีเม่นมากในบริเวณนี้ คนจึงเรียกเป็นภาษาท้องถิ่นว่า “สุ่ง” ซึ่งได้ชื่อตามนิมิตของฝูงเม่นว่า “บ้านสุ่งเม้น” สำหรับวัดสูงเม่นนั้น ก็เช่นกันถือว่าเป็นวัดเก่าแก่วัดหนึ่งในจังหวัดแพร่มีอายุ ไม่น้อยกว่า ๓๐๐ ปี ตามตำนานเล่าว่า วัดสูงเม่น หรือ ชื่อในคัมภีร์ธรรม ปรากฏชื่อวัดว่า “วัดสุ่งเม้นแก้วกว้าง”เคยมีพื้นที่กว้างขวาง และมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ เจ้าเมือง เจ้าผู้ครองนคร เจ้าราชวงค์ต่าง ๆ ทั้งใน ล้านนา และ ล้านช้าง ต่างเคยมา นมัสการคัมภีร์ธรรมพระไตรปิฎก ณ วัดสูงเม่น อีกทั้งวัดแห่งนี้ ยังเคยเป็น ศูนย์กลางในการทำกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา และเป็น แหล่งการศึกษาเล่าเรียนที่ยิ่งใหญ่ของล้านนา มีวิชาทั้งทางโลกและทางธรรม ครูบาทั้งหลาย ตลอดถึงบัณฑิต นักปราชญ์ ทั้งบรรพชิต และ คฤหัสถ์ในล้านนาหลายท่าน ในอดีตล้วนแล้วแต่เคยมาศึกษา และ จารอักขระธรรมพระไตรปิฏก ณ สถานที่แห่งนี้ เพราะมี เจ้าผู้ครองนครแพร่ และศรัทธาประชาชนให้การอุปถัมภ์อยู่โดยตลอด นอกจากนี้ วัดสูงเม่น ยังเป็นวัดที่ เจ้าเมืองแพร่ เจ้าผู้ครองนคร เจ้าราชวงค์อาณาจักรล้านนา และ ล้านช้าง ต่างให้ความ เคารพนับถือ เป็นอย่างมาก เหตุเพราะเป็นแหล่งจัดเก็บคัมภีร์ศักดิ์สิทธิ์ที่ผ่านการทำสังคายนาเป็นจำนวนมาก จากพระมหาเถระผู้เป็นสัพพัญญูแตกฉานในพระไตรปิฏก และ วิปัสสนาญาณระดับขั้นสูง มหาเถระดังกล่าวคือ “ครูบากัญจนอรัญญวาสีมหาเถร” อดีตเจ้าอาวาสวัดสูงเม่น จนมีตำนานปราฏกในธรรมกล่าวว่า วัดสูงเม่น คือ “วัดก๊กวัดเก๊าวัดตุ๊เจ้ามหาเถร” ดังนั้น ถ้ามาเที่ยววัดสูงเม่น จะต้องไม่ลืมไหว้สา หลวงพ่อครูบามหาเถร ด้วย ถึงจะกล่าวได้ว่ามาถึงวัดแล้ว เพราะครูบามหาเถร ถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของ วัดสูงเม่น มาตั้งแต่สมัย เจ้าหลวงอินทรวิชัยราชา เจ้าผู้ครองนครแพร่ ในอดีต ถึงกับมีเจ้าเมืองในอดีตได้ยกย่องว่า “อยากฮ่ำเฮียนดี มีความรุ่งเรืองก้าวหน้า หื้อหมั่นไปไหว้สาคัมภีร์ธรรม และ ขอปอนครูบามหาเถรเจ้า ณ วัดสุ่งเม้น เมืองแป้” จากคำกล่าว ในอดีตที่เล่าสืบต่อกันมานี้ ปัจจุบันจึงมีผู้คนมากราบไหว้คัมภีร์ธรรม ขอพร และ ปิดทอง หลวงพ่อครูบา มหาเถร ณ วัดสูงเม่น อย่างมิขาดสาย “จงสำเร็จ จงสำเร็จ จงสำเร็จ”