อัคคีทวารทะเล / Headache tree

อัคคีทวารทะเล เป็น ไม้พุ่มหรือไม้ต้น ตั้งตรง อาจพบในลักษณะเลื้อยได้ สูง 1-8 เมตร กิ่งย่อยมีช่องกาศสีออกเหลือง รูปรี มีขนสั้นนุ่มเมื่ออ่อน ผิวเกือบเกลี้ยง แผ่นใบรูปขอบขนาดถึงไข่กว้าง ขนาด 2.5-9.5 เซนติเมตร ยาว 3-15 เซนติเมตร คล้ายกระดาษ ค่อนข้างเกลี้ยงหรือมีขนสั้นนุ่มที่เส้นใบ ฐานรูปลิ่มกว้าง กลม หรือตัด ขอบเรียบ หยักมนหรือเป็นคลื่นเล็กน้อยปลายแหลม พบยากที่จะเรียวแหลมหรือมน ก้านใบยาว 0.3-5 เซนติเมตร มีขนละเอียดขึ้น ช่อดอกกว้าง 1.5-15 เซนติเมตร ยาว 2.5-24 เซนติเมตร ก้านยาว 0.8-3 เซนติเมตร ใบประดับรูปแถบถึงรูปหาง ยาว 6 มิลลิเมตร ประกอบด้วยขนละเอียด กลีบเลี้ยงรูปถ้วย ยาว 1.5-3 มิลลิเมตร มีกลีบปาก 2 กลีบ กลีบปากด้านล่างเกือบเรียบถึงหยักซี่ฟันสั้น 3 แฉก กลีบปากด้านบนยาวกว่าด้านล่าง และหยักซี่ฟัน 2 แฉก ด้านนอกมีต่อมสีเหลืองและขนละเอียด วงกลีบดอกสีเขียวอมเหลือง ด้านนอกมีต่อม มีขนในคอหลอดดอก มี 2 กลีบปาก ด้านล่างกลีบปากมี 3 แฉก แฉกเกือบเท่ากันหรือแฉกตรงกลางใหญ่กว่าเล็กน้อย กลีบปากด้านบนเรียบหรือเว้าตื่น รังไข่เกลี้ยงมีต่อมที่ปลาย เกสรเพศเมียมีก้านยาว 3.5-4 มิลลิเมตร ผล เป็น ทรงกลม มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 2-4 มิลลิเมตร สำหรับการใช้ประโยชน์ของอัคคีทวารทะเล สามารถใช้เป็นยาแก้พยาธิ แก้กร่อน แก้เส้นตึงเป็นเถาดาน วิธีการคือนำใบสด มาขยี้หรือบดให้ละเอียด พอกที่ท้องแล้วเอาผ้าห่อเป็นเวลา 1 คืน สำหรับรากให้นำไปต้ม รับประทานเช้าและเย็น

ชื่อวิทยาศาสตร์ = Premna serratifolia L.

ชื่อท้องถิ่น = สามประงา เค็ดน้ำมัน ช้าเลือด มันไก่ สามประงาใบ

สถานที่เก็บตัวอย่าง/แหล่งอาศัย/ถิ่นที่อยู่ = ชายฝั่ง